Тарих

Қорқыт ата – бүкіл түркі халықтарына ортақ тұлға. Оның есімі исі түркі халықтарының жадында, рухани  танымында үлкен құрметпен сақталып жеткен. Түркі рухани кеңестігінде ол бақсылық өнердің пірі, күйші, қобыз аспабын жасаушы, сәуегей ойшыл жырау, даналық сөз үлгісін қалдырған тұлға болып танылады. Қорқыт атаның өмір сүрген кезеңі – Х ғасырдың басында Сырдария бойында бой көтерген Оғыз мемлекеті. Астанасы Сырдарияның Аралға құяр ...

Қазақ халқының арғы-бергі тарихына қарайтын болсақ, біздің даламызда Сақ-ғұн, Түркі қағанаты, Дәшті Қыпшақ, Алтын Орда, Қазақ хандығы сияқты талай мемлекеттер өмір сүрген екен. Әрине, олар бірін бірі алмастырғанмен халқы сол дала жұрты, атауы өзгеруі мүмкін, бастысы ұрпақ сабақтастығы болды деп ойлаймын. Ал, Ұлы Даланың ежелгі мемлекеттерінің бірі – Найман хандығы болатын. Шыңғысхан әскерлерімен қиян-кескі ұрыс жүргізген Найман хандығы жұрты, кейін ...

(«Рухани жаңғыру: қазақ тілі – ұлтаралық қатынас тілі» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференциядағы баяндама) Заманында «ұлттың ар-ожданы» атанған Ахмет Байтұрсынұлының тіл туын көтеріп, оның бекем тұғырына айналуы кездейсоқ емес еді. Ресей империясы қилы амалмен құрамына қосып алған тегі бөтен жұрттарды орыс тілін таңу арқылы  отарлаушы  халыққа  сіңістіруге,  яғни  ассимиляциялауға қатты көңіл бөлгені мәлім. Дінді де ортақтас- тыруға тырысты. Ақыры, «иланымы магометандық ...

Осыдан 94 жыл бұрын, яғни 1924 жылы анамның туған апасы Гауһар атты кісі жолдасы Жараспен бірге Торғай елінен жан сауғалап Ақмамық деген жерге көшіп кетеді. Естуімше Ақмамық — бұл құстардың көп қонатын жері болса керек, меніңше жыл құстарының тоқтайтын жері шығар, негізінде Сібірден жылы жаққа ұшатын құстар Торғай қақпасы арқылы өтеді ғой. Ақмамық деген шөп те бар айтқандай. Шешем: «Гауһар ...

1923 жылы «Еңбекшіл қазақ» газетінің № 60 санында 7 бөлімнен тұратын «Баспасөзіміз не күйде?» мақаласы шыққан. Көлемді мақаланы Мадияр атты бүркеншік есіммен Міржақып Дулатов жазған.  Баспасөзіміз не күйде?  І Төңкерістен бұрынғы қазақ халқының өмірі, басынан кешірген кемшілік, мұңшылықтары, қысқа күнде қырық сөйленіп, шайырдай шайналып, бұл кезде сегіздегі бала, сексендегі шалға шейін таныс болды. Енді ол заманды жаман десек, ол заманның қайта айналуын көксемесек, ...

26 тамыз – кеңестік қазақ мемлекетінің туған күні. Қазақ Республикасының. Біздің советтік мемлекетіміздің. Біздің бүгінгі Қазақстан Республикасы атты тәуелсіз мемлекетіміздің ізашары болған таптық мемлекеттік бірліктің дүниеге келген күні. Бүкілроссиялық Орталық Атқару Комитеті мен Халық Комиссарлары Кеңесі 1920 жылғы 26 тамызда Қазақ Автономиялық Советтік Социалистік Республикасын құру жөнінде арнайы Декрет шығарған еді. Бұл Ресей патшалығы жойған елдігімізді жаңа тұрпатта жаңғыртуға тырысқан ...

Смағұл Сәдуақасов баяндамасын осылай өрбіте жөнелген кезде, трибунада тұрған оның үстіне залдан лақтырылған шірік овощтар жауды да кетті… Сәдуақасов сахна сыртына қашып шықты… Содан кейін мәжілістің кейінгі жағы өткізілместен, «юбилей» тарады… Байтұрсыновқа қарсы студенттердің өтінішімен, сол күні түнде «Қара тақтаға жазылмаңдар, шешендер» деген атпен жазылған менің мақалам ертеңіне республикалық «Еңбекші Қазақстан» газетінің 69-нөмірінде (1923 жылы) бас мақала болып жарияланды. 1923 ...

1941-45 жылдары Торғайға қарасты Қызбел ауылынан майдан даласына 287 жігіт аттанған. 100 жауынгер елге аман орлағанымен 87 сарбаздан қара қағаз келген немесе із-түссіз жоғалып кеткен. Бұл қолдағы бар деректер бойынша жасалған статистика. Он күн бұрын Мәскеуден екінші дүниежүзілік соғыс кезінде талай шайқасты бастан өткерген Ржев жерінен қазақ солдатының сүйегі табылды деген хабар келген-тұғын. Табылған жауынгер қазіргі Қостанай облысы Жанкелді ауданы Қызбел ауылдық ...

1917 жылы 13 желтоқсанда құрылған Алашорда автономиялық республикасы 1920 жылы 26 тамызда кеңес үкіметінің пәрменімен жасақталған кеңестік Қазақ автономиясының құрылуына негіз болған еді. 1936 жылы ол автономия кеңес құрамындағы жеке республикаға айналды. Кеңестік республикаларды құру кезінде шекара белгілеу мәселесі, негізінен,  Қазақ автономиясы құрылған кездегі межемен белгіленді. Олай болса, қазіргі таңдағы тәуелсіз Қазақстанның ұлан-ғайыр жерге ие болып қалу мәртебесі Алаш зиялыларының ...

Жалпы, 1920 немесе 1930 жылдардағы ашаршылық қазақ даласының барлық аймағын қамтығаны мәлім. Десек те, кейбір деректерге қарап отырып, мынадай жағдайды айта кетейік. Әрбір 12 жыл сайын қазақ даласында ашаршылық болып отырған екен. Бір жақсы жері, ол ашаршылықтарда халық жылу жинап, аштарға жәрдем беріп, тез көтеріліп отырған. Мысалы, қазақ даласында қоян жылдары жұт күшті болып, Ақ қоян жылы, Көк қоян жылы ...