03.02.2016

Мұхтар Әуезов – ыбырайтанушы

Ы.Алтынсарин жайында көп жазылғаны, еңбектерiнiң егжей-тегжейлi зерттелгенi рас. Алайда көп жайт Кеңес дәуірінің саясатына орай бұрмаланып көрсетілді. Ол үшін кітап, мақала авторларына кінә артып айыптай қарағаннан гөрі түсіністікпен байыптай қараған жөн сияқты. Өйткені олар солай жазуға мәжбүр болды, заманы соны талап етті. Мәселен, Ә.Дербiсалиннiң «Ыбырай Алтынсарин» деген зерттеу еңбегiнде: «1923 жылы «Шолпан» журналында (№ 6, 7, 8) жарияланған «М» дегеннiң ...

Толығырақ »

Байтұрсыновтың балалық шағы

Кеңес дәуірінде Алаш қайраткерлерінің есімдерін атаудың өзі қылмыс саналып келіп еді. Ел тәуелсіздік алғаннан кейін халқымыз өзінің сол перзенттерімен қайта табысты. Тау сілеміндей мол мұралары оқырман қолына біртіндеп тие бастады. Соның ішінде ғалым-тілші, әдебиет зерттеуші, түрколог, дарынды ақын, аудармашы Ахмет Байтұрсынұлы туралы ақпараттық қызықты деректер көп. Бұл жолы біз оның балалық шағына тоқталып көрмекпіз. Жаралы жүрек һәм оқуға құштарлық Ресми ...

Толығырақ »

Аты аспанда, заты «астыңда…»

Менің көкемнің аты Көтібар. Сенбесеңдер төлқұжатын тексеріп көріңдер, мөрмен куәландырылып, тайға таңба басқандай Котибар деп жазылып тұр. Өзінің айтуынша бұл ныспыны марқұм ата-әжеміз ырымдап қойса керек. Бірақ нені, неге, не үшін ырымдады, ол жағы мен түгілі, Көтібар көкемнің өзіне дүдамал. Аты «арт жақпен» тікелей байланысты болса да, көкем артта қалып көрген кісі емес. Көсем де өзі, шешен де өзі, тоқетері ...

Толығырақ »

Кейкінің ел естімеген екі әңгімесі

1916 жылғы Торғайдағы ұлт-азаттық көтерілісінде керемет ерліктер көрсеткен Кейкі батыр есімі қашан да халық жадында. Кеңес үкіметі тұсында билік тарапынан сұрмергеннің атын айтуға да тыйым салынды. Әйтсе де, ел өзінің ерен туған ұлын ұмытпады. Күн өткен сайын Кейкі тұлғасына деген халық сүйіспеншілігі арта түскенін байқаймыз. Сол себептен де, Кейкі Көкембайұлының көпшілік көп біле бермейтін, оның нағыз мерген болғандығын дәлелдейтін екі ...

Толығырақ »

Асыл қазына жер астында жатпайды

«Жол қуған қазынаға жолығады» деп дана халық тегін айтпаған. Бұл тек қазына, байлық, олжа табу деген сөз емес, мағынасы терең, ғибратты қағида. Таратып айтар болсақ, ел, жер көресің, жақсы адамдармен танысасың, түрлі оқиғаларға жолығасың деген ұғымды біліреді. Мен де қаламгер әрі зерттеуші этнограф ретінде үлкен жолдарға жиі шығуды бұрыннан әдетке айналдырған адамдардың бірімін. Және осы жолдар мені тарихи, рухани оқиғалар ...

Толығырақ »

Ахаң айтқан ақиқат

Ахаңды қазақ халқының көсемі, ұлтымыздың ұлы ұстазы деп танитын болсақ, «Қазақ» газеті де ұлттың ұйтқысы болғаны тайға таңба басқандай анық. Оған айғақ болатын жайларды ұлт ұстазы атанған қайраткердің еңбектерінен табамыз. Ахаң «Білім жарысы» деп аталған мақаласында осы ойды одан әрі дамытып, жұртқа ғылым мен өнер үйретумен, көрумен, білумен жайылатынын сөз қылады. Осы мақаласында ұлы ұстаз ысырапшылдықты мінеп: «Тойда көбіне ас ...

Толығырақ »