Тарих

XX ғасыр басы қазақ тарихы – ұлттық тұтастық негізінде саяси өрлеуге, сапалық өсуге талпынған кезең болды. Ресей түркілері арасында қалыптасқан жалпы қоғамдық-cаяси және ағартушылық қозғалыс «Жәдитизімнен» қазақ қоғамы да қағыс қалмады. Осы ғасырдың алғашқы жирма жылдығында қазақтар арасында да жәдиттік бағыттағы ағартушылық қозғалыс барынша өркен жайып, алаш идеясы өрістеді. Ұлтты ұйысуға үндеген өлең-жырлар жұрт арасына кең тарап, елшілік мүдде жанданды. ...

Қазақ даласында советтік сталиндік биліктің зардабын тартпаған әулет кемде-кем. Қанды қырғын, әсіресе, байлар мен діни адамдарға, зиялыларға қатты тиген. 1928 жылдан бастап қазақтың бай-бағландарын қуғынға ұшыратып, жер аударып, мүліктерін тәркілеген. Байларды құрту арқылы халықтың тіршілігін тұралатып, шаруашылығына орасан кесірін келтірген. Өйткені, бай бір ауылдың тізгінін ұстап отырған. Совет үкіметінің қисынға келмейтін «солақай саясаты» Тосын құмын мекен еткен Шақшақ Жәнібек әулетін ...

31 мамыр — бүгін Саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күн. Осыған орай облыс әкімі Архимед Мұхамбетов өзінің instagram парақшасында үндеу жариялады деп хабарлайды tobyl-torgai.kz.  Құрметті қостанайлықтар! Бүгін бабаларымыз армандап, тағдырдың тізгінінен өтіп, аңсарлы арманына қол жеткізген тәуелсіз Қазақстан үшін атаулы күн – Саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күні. Жазықсыз жазаға ұшырап, қаза тапқан, азапты сынақтар мен қуғын-сүргіндерден өткен ...

Қазіргі кезеңде қазақ халқының жартысына жуығы қырылған 1930-32 жылдардағы ашаршылық біршама зерттеліп жазылғанымен, 1921-22 жылдардағы ашаршылық жөнінде бірен-саран еңбектерде болмаса әлі айтыла қойған жоқ. Мұрағат деректері мен басылымдарға назар аудара келсек, 1921 жылы Қазақстанның бес губерниясы мен бір уезі, атап айтсақ, Орынбор, Ақтөбе, Орал, Бөкей, Қостанай губерниялары мен Адай уезі ашаршылыққа ұшырады [1]. 2 653 300 адам тұратын Қазақстанның батыс ...

Қасіреттің қаны тамған шеңгелді кезеңнің от бүркуінен Дулатовтар шаңырағы үйітіліп, жойылғалы тұрды… Міржақып тағдыры белгілі… Шаңырағын жалғыз қызы Гүлнар ұстап қалды. Әкесі армандаған Тәуелсіздікті көріп, 97 жасқа қараған шағында өмірден озған Гүлнар апамның бір өкініші ішінде кетіп еді. Әкесінің туған ағасы Асқардың (1868-1933 ж.ж) Карелиядағы Майгуба лагеріне айдалғанын білгенімен, сүйегінің қайда қалғанынан бейхабар болатын. Тек атасының (туғанына биыл 150 жыл ...

«Ат» деген кім? Атқан қайсың? Қаным қайда төгілген, Қабірім қайда көмілген? Ә.Тәжібаев Қазақ халқын жазықсыз жапа шеккізіп, саяси қуғын-сүргінге ұшыратқан қарғыс атқыр 1937 жыл баршаңыздың есіңізде болар. Мен бұл сойқаннан оншақты жыл кейін туғандықтан оның зардабын көрген жоқпын, тек ата-анам айтып отырғанда естігендеріме иманым қасым болып, шарасыз күйге түсіп, бір шөкім болып бүрісіп қалушы едім. Бала кезімде ел аман, жұрт ...

Торғай даласынан сақ дәуіріне жататын «Алтын бұйымды адамның» қорымы табылды. Археологтар мұндай көне жәдігер бұл өлкеде алғаш рет кездесіп отырғанын айтады. Яғни, аймақтың тарихы үшін «Алтын адам» табылғанымен бірдей.  Қос өзен тоғысып, жазық пен тау сілемдері түйіскен тұс – көне сақ тайпаларының қорымы болғанға ұқсайды. Осы жерде 20 шақты обаның орны бар. Қазба жұмыстары 2017 жылы басталыпты. Содан бері төрт ...

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күніне орай жасаған үндеуіне қатысты қоғамның белгілі тұлғалары пікір білдіріп жатыр. Солардың қатарында қазақстандық тарихшы-ғалым, профессор, Халықаралық Түркі академиясының президенті және «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» акционерлік қоғамының Басқарма төрағасы Дархан Қыдырәлі де бар. «1992 жылы арнайы комиссия құрылып, өте нәтижелі жұмыс істеді. Алаш арыстарының көпшілігі ақталды, көптеген кітаптар шықты.  ...

«Мың өліп, мың тірілген қазақтың» бір баласының басынан кешкендері немесе майдангер, еңбек ардагері Жұмабай Нұрмағамбетұлы Қалақбасов туралы Жалпы, 20 ғасырда қазақ халқының басынан қандай қиыншылық өтпеді десеңізші? 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілісі, Октябь революциясы, Кеңес Үкіметінің орнауы, кіші Ашаршылық, коллективтендіру, 1928-1930 жылдардағы шаруалар көтерілісі, 1931-1932 жылдардағы ашаршылық, Екінші дүниежүзілік соғыс, солай тізбектеліп кете береді, иә, бұл оқиғалар әр отбасыны шарпығаны белгілі. ...

Шақшақ Жәнібек — ХҮІІІ ғасырдағы қазақ тарихында көрнекті қызмет атқарған тұлға. Оның жаужүрек батырлығын, рубасы би ретіндегі басшылығын, ел тағдыры мен мемлекет мүддесін қорғаған дипломатиялық қызметін қазақ жұртының тыныс-тіршілігіне ерекше екпін қосқан елшілдік қызмет болды деп айтуға толық негіз бар. Даланың ауызша тарихы Шақшақ Жәнібектің ерлік істері Әз-Тәуке ханның билігі тұсынан басталған деп аңыздайды. Бұл тұста Жоңғар империясының әскери-феодалдық мемлекет ...